Stacja Polskiego Radia w Katowicach - w Brynowie została uruchomiona
4 grudnia 1927 roku o godz. 10.24 i rozpoczęła nadawanie na fali 395,8 m (758kHz).
Radiostacja została zaprojektowana przez inż. Koziołka.
Została ona wyposażona w amerykański nadajnik firmy Western Electric Co. o mocy 12 kW, oraz wsporczą dwu masztową konstrukcję o wysokości 70 metrów dla anteny typu M.
Antena wg oryginalnej amerykańskiej konstrukcji pracowała jako uziemiona dla w.cz na końcach. Wymiary anteny: odcinek poziomy 55 m, dwa pionowe po 65m - uziemione od dołu przez dławiki w domkach antenowych.
Fider zasilał poziomy odcinek anteny w środkowej części.
Nadajnik pracował z mocą roboczą 10 kW do anteny.
Budynek z nadajnikiem, oraz masztami wybudowano na szczycie wzgórza Kępa w pobliżu ul. Brynowskiej w Katowicach.
Uroczyste otwarcie Polskiego Radia w Katowicach rozpoczęło się sygnałem, który wykonał Wacław Ziemirski, woźny rozgłośni, uderzając młotkami górniczymi w hutnicze kowadło. Dźwięk ten rozległ się na antenie po raz pierwszy i pozostał sygnałem stacji.
Właściwą emisję rozpoczęto od Mszy św. transmitowanej z kościoła katedralnego pw. św. Piotra i Pawła. Odprawił ją biskup katowicki Arkadiusz Lisiecki. Obecny był Wojewoda śląski Michał Grażyński. Uroczystość inauguracyjna w siedzibie rozgłośni przy ul. Warszawskiej rozpoczęła się z bardzo dużym opóźnieniem z powodu przerwy w dopływie prądu.
Pierwsze studio mieściło się w budynku na ul. Mielęckiego 1, a biura przy ul. Warszawskiej 7. Powstanie rozgłośni sfinansowano w przeważającej części z dotacji Wojewódzkiego Śląskiego Sejmiku Samorządowego (600 tyś zł). W tym czasie zarejestrowanych było w Katowicach (grudzień 1927r.) 1085 radioabonentów, a w maju 1928r. już - 4800.
Nowy gmach rozgłośni oddano do użytku dopiero 20 sierpnia 1937. Mieścił on studia reżyserskie i administrację rozgłośni katowickiej. Był usytuowany u zbiegu ulic Królowej Jadwigi i obecnej Juliusza Ligonia), miał łączną kubaturę 8500 m3,
Zastosowano w nim, po raz pierwszy w polskiej radiofonii, specjalne rozwiązania techniczne i architektoniczne polegające na pełnym odizolowaniu pokojów reżyserskich i studia od konstrukcji budynku (oddzielone stropy, ściany, podłogi) oraz kształtu pomieszczeń (trapezy) polepszającego parametry akustyki. Budynek ten projektował inż. arch. Tadeusz Łobos.
Dyrektorami rozgłośni katowickiej zostali: inż. S. Tymieniecki – pianista i autor wyjątkowo udanych cyklicznych audycji w języku francuskim dla słuchaczy w Europie.
Po nim 1 grudnia 1933r. funkcję przejął - również pracujący od początku istnienia rozgłośni znany działacz śląski Stanisław Ligoń („Karlik z Kocyndra”) autor popularnych "Berów i bojek" - audycji osadzonych w folklorze i realiach śląskich, a potem cyklicznej audycji „Niedziela przy żeleźnioku”.
Dyrektorem programowym pozostał Stefan Tymieniecki. Od 1938 Jerzy Tepa
Działem technicznym kierował inż. Cyryl Litwiński, później (od 1928) Fryderyk Dyrna,
I w którym pracowali Hipolit Turant, Włodzimierz Strycki.
Pierwszą spikerką rozgłośni w Katowicach była Helena Reutt-Tymieniecka, a ostatnią występującą przed mikrofonem Hanna Zięba.
Komendantem wojskowym Radia był Edmund Odorkiewicz.
Od czerwca 1939r. stacja nadawała dwugodzinne audycje w języku czeskim.
Nowa radiostacja Katowicka której oficjalne otwarcie nastąpiło 25.08.1939 roku w Brzezince nie zakończyła nadawania stacji z Brynowa. W czasie próbnego nadawania nowa radiostacja była zapowiadana jako Katowice II.
2 września 1939 o godz. 13.00 roku, spikerka Hanna Ziembowa pożegnała słuchaczy słowami: Tu Polskie Radio Katowice. Za chwilę nasza rozgłośnia przestanie chwilowo działać. Wrócimy tu na pewno. Był to ostatni komunikat przed ewakuacją radia nadany równocześnie przez oba nadajniki radia Katowice.
Radiostację w Brynowie cały personel radiostacji zdemontował w dniu 2 i 3 września pakując, co mniejsze elementy w skrzynie. Zdemontowany sprzęt przygotowano do ewakuacji do Warszawy. Ale nigdy ona tam nie dotarła.
3 września o godz. 16.45 Organisation Ebbinghaus ( Freikorpus) otrzymała z Grenz-Abschnitts-Kommandos rozkaz zajęcia rozgłośni i dwóch katowickich radiostacji.
Oddziały Freikorpsu, które atakowały Katowice w dniu 4 września po południu zajęły budynek rozgłośni w Katowicach przy obecnej ulicy Ligonia 3 i budynki na Brynowskiej Kępie i w Brzezince.
Nadajnik, z Brynowa w październiku 1939r. został uruchomiony na terenie Czech - nie udało się go odnaleźć do dzisiaj.
W czasie II wojny światowej obiekt radiowy w Brynowie przejęli Niemcy i wykorzystywali do celów wojskowych. Pod koniec wojny zdemontowali maszty.
Po II wojnie po Brynowskiej Radiostacji pozostały tylko fundamenty pod maszty i odciągi oraz budynek radiostacji, który zmienił swą funkcję na mieszkalną. Obecnie teren jest w użytkowaniu WINW.
Stacja PR w Katowicach w czasie swojego istnienia zmieniła kilkakrotnie częstotliwość nadawania.
Od 18.12.1927 R do 1931 roku nadawała na częstotliwości 711 kHz, następnie na 734 kHz.
Kilka ciekawostek:
15 kwietnia 1928 o godz. 21.45 radio przerwało niedzielną transmisję koncertu i zaczęło nadawać komunikaty w języku francuskim dla załogi sterowca „Italia”. Wyprawę sterowca na biegun śledził wówczas cały świat. W czasie gwałtownej burzy nad Sudetami maszyna zboczyła nad Katowice. Komunikaty po francusku nie wpłynęły na zmianę kursu sterowca, Na zaproszenie dyr. Tymienieckiego do rozgłośni przybył włoski konsul w Katowicach Feruccio de Luppisa, który podawał komunikaty w języku włoskim. Pozwoliły one załodze ustalić położenie w czasie przelotu nad Śląskiem i obrać właściwy kurs.
W kilka dni po tym zdarzeniu dowódca sterowca gen. Umberto Nobile przesłał telegram za pośrednictwem konsula na ręce dyrektora PR z podziękowaniami.
Ciekawostką jest również fakt, że od 30 stycznia 1930 roku, aż do wybuchu wojny dwanaście uderzeń zegara wieżowego kończyło zwykle codzienny program radiowy.W celu przekazu sygnału w wieży katowickiej katedry Piotra i Pawła zainstalowano mikrofon i łącze przewodowe do amplifikatorni.
Galeria zdjęć dostępna na stronie:
http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/24 ... 06cd398d1/Pozdrawiam
