Witamy na oficjalnej stronie stronie poświęconej największej, europejskiej radiostacji wraz z najwyższym masztem świata w latach 1974 - 1991. Zawarte materiały mają charakter edukacyjny i popularyzatorski i są jedynymi autoryzowanymi. Kopiowanie bez wiedzy jest zabronione

Projekt anteny


 

Rozdziały: | Projekt anteny nadawczej | Koncepcje masztów | Maszt rezerwowy | Inż. Szepczynski | Budowa masztu | Układ konstrukcyjny |
| Zasilanie masztu | Dopasowanie anteny | Strojenie masztu | Zagadnienia izolacji masztu | Prawdy i mity | Winda ALIMAK |

 

 

W wyniku analizy warunków słyszalności 1 programu Polskiego Radia na terenie PRL na zakresie fal długich o częstotliwości 227kHz zapadła decyzja dotyczące budowy nowej radiostacji centralnej (NRC) w Konstantynowie koło Gąbina z zastosowaniem nadajników o znacznej mocy. Mimo że centralna lokalizacja obiektu stwarzała z punktu widzenia technicznego dogodne warunki dla uzyskania pokrycia całego kraju to jednak optymalne rozwiązanie systemu antenowego okazało się niełatwym zadaniem. Z jednej strony trzeba było uzyskać możliwie maksymalne wypromieniowanie energii w.cz. w płaszczyźnie horyzontalnej, rozsył azymutalny z drugiej strony "ujarzmić" czynniki naturalne jak przewodność ziemi, poziom zakłóceń radioelektrycznych związanych z lokalizacją głównych skupisk ludności, zakłócenia z obszarów silnie uprzemysłowionych.

 

Równocześnie nie można było bagatelizować ewentualnego wpływu niekorzystnych dla odbioru zjawisk, jak zaniki wywołane interferencją własnej fali jonosferycznej z falą przyziemną (fading), czy też powstawania przesłuchów treści programowej w wyniku intermodulacji jonosferycznej fali emitowanej przez NRC. Dalej wpływ zakłóceń interferencyjnych wywołanych przez silne stacje sąsiedniokanałowe (LUKSEMBURG , LENINGRAD) z falą innych stacji dużej mocy w zakresie średniofalowym jak np. stacji Warszawa Wola Rasztowska pracująca na częstotliwości 818kHz (efekt LUKSEMBURSKI). Stosunkowo długa fala (1322m) ograniczała w znacznym stopniu swobodę wyboru skomplikowanych, rozbudowanych układów antenowych, umożliwiających uzyskanie najbardziej korzystnych charakterystyk promieniowania anteny i dużego zysku energetycznego. I to zarówno z punktu widzenia możliwości realizacyjnych tj znaczne wymiary fizyczne elementów promieniujących i terenu przez nie zajmowanego, trudności zapewnienia odpowiedniej strefy bezpieczeństwa dla organizmów żywych wobec silnego pola elektromagnetycznego jak i z punktu widzenia opłacalności ekonomicznej.

 

Dopełnieniem całości projektu radiostacji było zastosowanie odpowiednich urządzeń nadawczych produkowanych seryjnie w tym czasie, w różnych krajach dających spójnosć technologiczną na możliwie najwyższym poziomie, z wymaganiami największej niezawodności i korzystnych wskaźników ekspoloatacyjnych. Natomiast sprawa anteny musiała być niemal w całości załatwiona we własnym zakresie na terenie kraju, począwszy od koncepcji i badań, poprzez dokumentację wykonawczą aż do realizacji włącznie. W pewnym zakresie skorzystano z zagranicznych rozwiazań oraz z importu niektórych elementów izolacyjnych.

 

 


16 metrowy model masztu

Jak wspomina Pan Daniel J. Bem -

 

"Pod koniec lat 60. ubiegłego wieku powstała koncepcja budowy radiostacji długofalowej, która swym zasięgiem objęłaby cały obszar Polski, a także duże obszary poza granicami kraju."

 

 

 


 

Prof. Tadeusz Tomankiewicz
Studia rozpoczął w 1938 roku na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. W roku 1946 przyjechał do Wrocławia, by kontynuować przerwaną przez wojnę naukę. Po uzyskaniu w tym samym roku dyplomu magistra inżyniera elektryka został kierownikiem radiostacji w Żórawinie pod Wrocławiem i jednocześnie podjął pracę w Politechnice Wrocławskiej. W latach 1950-1951 pełnił funkcję dyrektora technicznego Rozgłośni Polskiego Radia we Wrocławiu, a następnie funkcję dyrektora Wrocławskiego Zespołu Radiostacji. Pasjonował się antenami i propagacją fal radiowych. Antena radiostacji w Żórawinie która nie uległa zniszczeniu w czasie wojny wymagała dostosowania do pracy na innej częstotliwości niż ta, dla której była zaprojektowana. T. Tomankiewicz opracował metodę zmiany wysokości elektrycznej anteny za pomocą obwodu rezonansowego umieszczonego na jej szczycie. Projekt został skutecznie zrealizowany i stał się podstawą do uzyskania w roku 1952 stopnia doktora nauk technicznych, a w roku 1954 opatentowany jako: Urządzenie do zmiany pionowej charakterystyki promieniowania anteny przeciwzanikowej. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych Tadeusz Tomankiewicz utworzył na Wydziale Łączności Katedrę Radiotechniki Nadawczej, której został kierownikiem.

 

Doc. Tadeusz Tomankiewicz prowadził w tym czasie wykłady z podstaw telekomunikacji, urządzeń radionadawczych oraz anten i propagacji fal radiowych. Był wspaniałym wykładowcą. Doskonale przedstawiał interpretację energetyczną zjawisk fizycznych. Potrafił również dotrzeć do źródeł literaturowych, które w owym okresie były niezmiernie trudne do osiągnięcia. W roku 1963 doc. Tadeusz Tomankiewicz został profesorem nadzwyczajnym. W latach 1952-1954 i 1963- 1965 był Prodziekanem, a w latach 1954-1955 Dziekanem Wydziału Łączności Politechniki Wrocławskiej. W roku 1963 nastąpiło połączenie Katedry Techniki Nadawczej i Katedry Techniki Odbiorczej, kierowanej przez prof. Wilhelma Rotkiewicza, i utworzenie Katedry Radiotechniki. Prof. T. Tomankiewicz został kierownikiem nowej Katedry.

 

W roku 1968 pięć katedr Wydziału Łączności połączyło się, tworząc Instytut Telekomunikacji i Akustyki, którego dyrektorem został prof. Zbigniew Żyszkowski. Prof. Tadeusz Tomankiewicz objął funkcję kierownika Zakładu Techniki Nadawczej. Pod koniec lat 50. ubiegłego wieku prof. T. Tomankiewicz zainteresował się budową anten pracujących w zakresie fal ultrakrótkich i pod kierunkiem prof. T. Tomankiewicza opracowano takie elementy antenowe. Profesor utworzył także we Wrocławiu filię Zakładów Radiowych i Telewizyjnych (ZARAT), która zajęła się produkcją elementów antenowych. W latach 60, 70 i 80. ubiegłego wieku prawie wszystkie ośrodki radiowe i telewizyjne w Polsce były wyposażone w anteny zaprojektowane i wykonane w Politechnice Wrocławskiejn a także w zakładach ZARAT. Prof. T. Tomankiewiczowi udało się uzyskać do dyspozycji statek oceanograficzny dzięki temu udało się wykonać pomiary rozkładu elektromagnetycznego na trasach wiodących od radiostacji w Szczecinie. Pomiary potwierdziły założenia teoretyczne, co spotkało się z dużym zainteresowaniem międzynarodowym. Trzeba podkreślić, że teoretyczne opracowanie wyników wykonał przyjaciel prof. T. Tomankiewicza – prof. Zbigniew Godziński.

 

Prof. Tadeusz Tomankiewicz interesował się również zagadnieniami ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Pod Jego kierunkiem opracowano (T. Babij, H. Trzaska) mierniki dużych natężeń pola elektromagnetycznego, służące do wyznaczania stref ochronnych w pobliżu źródeł energii elektromagnetycznej. Mierniki te, w udoskonalonej postaci, są nadal produkowane przez Instytut Telekomunikacji, Teleinformatyki i Akustyki.

 

W roku 1953 r. doc. Tadeusz Tomankiewicz, jako dyrektor Zespołu Stacji Nadawczych we Wrocławiu, utworzył Ośrodek Badawczo-Doświadczalny Centralnego Zarządu Radiostacji. Ośrodek zajmował się badaniami w zakresie anten i propagacji fal radiowych. W roku 1956 r. Ośrodek, bez zmiany personelu, tematyki prac i kierownictwa, został przekształcony w Oddział Instytutu Łączności we Wrocławiu, a właściwie w Zakład Anten. Przy tej okazji utworzono nową Pracownię Badania Zakłóceń Radioelektrycznych (pod opieką naukową prof. Wilhelma Rotkiewicza), która później przekształciła się w Zakład Kompatybilności Elektromagnetycznej. W roku 1958 doc. T. Tomankiewicz, wskutek zarządzenia ministerialnego o jednoetatowości, zrezygnował z pracy w Instytucie Łączności, ograniczając się do pracy w Politechnice Wrocławskiej. Dalej jednak współpraca Katedry, a później Zakładu prof. T. Tomankiewicza z Instytutem Łączności, układała się doskonale.

 

 

Za swoje osiągnięcia naukowe prof. Tadeusz Tomankiewicz został dwukrotnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz uzyskał nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego i Oświaty. Był przewodniczącym lub członkiem wielu instytucji naukowych. Był wychowawcą licznego grona radiotechników, w tym trzech doktorów: Zdzisław Kachlicki (1963), Daniel J. Bem (1965) i Tadeusz Babij (1968). Wszyscy później zostali profesorami tytularnymi.

 

 

powrót