Prostownik tyrystorowy i układ Crowbar, pozostale
mgr inż. Witold Czowgan
Radiostacja wyposażona była w dwa identyczne odpowiednio dla każdego nadajnika nowoczesne prostowniki wysokiego napięcia anodowego 15 kV. Nowoczesność prostowników polega na zastosowanym rodzaju elementów prostujących, na zabezpieczeniu prostownika przed zwarciem, oryginalnych układach sterowania i regulacji. Wszystkie te rozwiązania, najnowsze ze znanych w ówczesnych czasach i stosowanych na świecie, decydowały o trwałości i pewności działania prostowników. Jako elementy prostujące zastosowano sterowane tyrystory mocy.
Skąd bierze się napięcie 15KV do zasilania lamp?
Ze względu na wielkość prostowanego napięcia każdy z wentyli prostujących (trzy dodatnie i trzy ujemne) składał się z 24 sztuk szeregowo połączonych tyrystorów, sterowanych równocześnie impulsami prądu bramek. Ze względu na możliwości uszkodzenia tyrystorów jednego wentyla przy niewielkiej nawet różnicy czasu zapłonu, warunki jednoczesności zapłonu były bardzo ostre. Wymaganą jednoczesność uzyskano przez zastosowanie specjalnego transformatora impulsowego, utworzonego z pętli uzwojenia pierwotnego, na której umieszczono toroidalne rdzenie z uzwojeniami wtórnymi oddzielnymi dla każdej sekcji tyrystorów wentyla.
Dodatkowo każdy tyrystor posiadał układ tzw. zapłonu bezpieczeństwa, sterowany wzrostem napięcia na tyrystorze w przypadku zaniku impulsu sterującego. Wielkość wyprostowanego napięcia stałego była funkcją położenia impulsów sterujących w funkcji czasu i mogła być w razie potrzeby regulowana w sposób ciągły, z płyty czołowej nadajnika. Podczas załączania nadajnika wysokie napięcie anodowe narastało automatycznie do uprzednio nastawionej wielkości w czasie ok. 7 sek., zaś podczas krótkich przerw lub zakłóceń w pracy nadajnika napięcie narastało w czasie ok. 1 sek. Położenie impulsów sterujących w funkcji czasu, a więc i wielkość napięcia anodowego była zależna od wytworzonej w urządzeniu sterującym wartości napięcia odniesienia (15 V tego napięcia odpowiada napięciu 15 kV), która była automatycznie porównywana z podzieloną 1000-krotnie wartością na wyjściu prostownika.
W przypadku niezgodności podlegało dodatkowemu przesunięciu położenie impulsów sterujących i wartość napięcia anodowego jest stabilizowana. W ten sposób moc nadajnika jest praktycznie niezależna od napięcia sieci zasilającej.
Zabezpieczenie zwarciowe prostownika polegało na zastosowaniu tzw. systemu Crowbar", rozładowującego filtr prostownika ignitronem.
Czas całkowitego rozładowania filtru prostownika nie przekracza 50 ms. Jest to konieczne ze względu na bardzo wielkie energie nagromadzone w elementach indukcyjnych i pojemnościowych filtru prostownika. Ignitron uruchamiany był przez specjalne urządzenie sterujące, reagujące na sygnały alarmowe o przekroczeniu dopuszczalnym wartości prądów i napięć, mierzonych na odpowiednich elementach prostownika i nadajnika. Moment zadziałania systemu Crowbar był równoznaczny ze sprowadzeniem impulsów zapłonowych tyrystorów do położenia odpowiadającego zeru napięcia anodowego. Kolumny tyrystorów (trzy dla każdego prostownika) były chłodzone powietrzem przy pomocy własnych wentylatorów.
prostowniki pomocnicze
